Kiến Thức Nghề Nông

Hiện nay, nuôi Dúi là một mô hình chăn nuôi mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người nông dân. Dúi trong tự nhiên đang khan hiếm dần do săn bắt nên hiện nay Dúi không đủ cung cấp cho thị trường.

Dúi được xếp vào loại thức ăn đặc sản, thịt ngon, mát, giàu đạm. Giá dúi thương phẩm (còn sống nguyên con) trên thị trường Việt Nam hiện ở mức 160.000 đồng/kg. Dúi rất dễ nuôi, chi phí đầu tư thấp (chuồng trại, con giống, thức ăn), ít nhân công, vòng xoay vốn nhanh, ít rủi ro. Dúi đẻ rất sai, một năm 4 lứa mỗi lứa 3- 6 con. Hiện nay giá Dúi giống trên thị trường là từ 200.000 – 300.000đ/kg. Trước nhu cầu của thị trường thì con dúi đang được bà con nông dân trên cả nước nói chung và Vĩnh Phúc nói riêng đã đưa vào nuôi, tuy nhiên mô hình nuôi Dúi xuất hiện chưa nhiều mặc dù những mô hình nuôi Dúi mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Để giúp bà con nông dân tham khảo và có thể tổ chức nuôi, chúng tôi xin giới thiệu một số kỹ thuật cơ bản nuôi Dúi:

1. Chuồng trại và dụng cụ nuôi:

Dúi thích ánh sáng tán xạ, cho nên chuồng nuôi nên làm nửa sáng, nửa tối, không cần ánh sáng trực tiếp, tránh mưa tạt, gió lùa và nắng nóng, đảm bảo khô ráo, sạch sẽ và thoáng mát. Nền và sân chuồng nên tráng bằng bê tông dốc 1 – 2%, dày 8 – 10cm để dúi không đào hang chui ra ngoài và thoát nước… Xung quanh rào bằng lưới ô vuông hoặc B40, cao 1,0 – 1,5 m, phía trước có cửa ra vào thuận lợi. Mỗi ô chuồng nuôi 1 – 2 con chỉ cần khoảng 1m². Hệ thống cống rãnh thoát nước thiết kế ở phía sau, ngoài chuồng.

Trong tự nhiên, dúi hay ở hang nên ta cũng có thể làm hang nhân tạo cho dúi (bằng tôn uốn cong hoặc bằng ống cống đường kính 30 – 40 cm) và để ở ngoài sân chơi để tiện vệ sinh.

2. Thức ăn:

Thức ăn của dúi phong phú và đa dạng, bao gồm tất cả các loại rau, củ, quả, rễ cây, mầm cây ngọt bùi đắng chát… thức ăn tinh hỗn hợp, thức ăn bổ sung khoáng, sinh tố…, thức ăn động vật gồm: côn trùng, ốc, giun đất…

Về khẩu phần thức ăn trung bình cho 1 con/ngày như sau:

– Dúi 2 – 3 tháng tuổi: 50 – 100 g rau, củ quả; 5 – 10 g thức ăn hỗn hợp và 5 – 10 g lúa, ngô, đậu các loại.

– Dúi 3 – 6 tháng tuổi: 100 – 250 g rau, củ, quả; 10 – 15 g thức ăn tổng hợp; 5 – 15 g thức ăn hạt thóc, đậu và 3 – 10 g khô dầu lạc, khô dầu dừa.

– Dúi 6 – 9 tháng tuổi: 250 – 350 g rau, củ, quả; 15 – 30 g thức ăn tổng hợp; 15 – 30 g thức ăn hạt các loại và 10 – 20 g khô dầu lạc, khô dầu dừa.

Có thể thay dầu dừa, dầu phộng bằng giun đất, côn trùng (kiến, mối, sâu, bọ…), thức ăn tinh hỗn hợp có thể dùng thức ăn viên dùng cho gà con, vịt con 1 tháng tuổi của các hãng chế biến thức ăn.

Ta có thể điều chỉnh lượng thức ăn bằng cách quan sát, nếu sau 12 giờ cho ăn thấy dúi ăn hết thì bổ sung thêm, ngược lại nếu thức ăn còn thừa nhiều thì giảm bớt những lần cho ăn sau. Khi cho ăn đủ thức ăn rau, củ, quả tươi thì dúi không cần uống nước hoặc uống ít nước. Thức ăn còn thừa sau 12 giờ, bị úa vàng, chua, mốc phải bỏ đi, đảm bảo cho dúi thức ăn tươi, xanh, sạch đề phòng bệnh tiêu chảy, dúi sẽ khỏe mạnh ít dịch bệnh…

Dúi thường chịu rét tốt hơn chịu nóng, nếu nóng trên 35⁰C, cần có quạt thông gió cho thoáng mát.

3. Chăm sóc nuôi dưỡng và thu hoạch.

Dúi giống để nuôi thường được 2 – 3 tháng tuổi, trọng lượng 1,5 – 2,0 kg/con, đã quen ăn các thức ăn do con người cung cấp trong điều kiện nuôi dưỡng nhân tạo.

Trước khi bán thịt 30 – 40 ngày, vỗ béo cho dúi bằng cơm, tấm gạo, bắp xay 60 – 70% trộn với thức ăn đậm đặc hoặc thức ăn tinh hỗn hợp loại dùng cho gà con, vịt con 1 tháng tuổi 30 – 40%. Dúi tăng trọng rất nhanh và béo khỏe, có thể đạt 0,5 – 0,7 kg/tháng, bán được giá, cho hiệu quả kinh tế cao.

4. Phòng và chữa bệnh

Để phòng bệnh cho dúi, chuồng trại phải đảm bảo khô ráo, sạch sẽ và thoáng mát, tránh mưa tạt, gió lùa, nắng nóng và không cần ánh sáng trực tiếp… con dúi là động vật hoang dã, mới được thuần hóa, sức đề kháng rất mạnh nên ít dịch bệnh. Tuy nhiên, dúi vẫn bị một số bệnh thông thường như bệnh ký sinh trùng ngoài da, bệnh đường ruột…

* Bệnh ký sinh trùng ngoài da. Do ve, mò (1 loài ký sinh) cắn gây nên ghẻ lở, ta có thể dùng thuốc kháng sinh bôi hoặc dúi tự liếm cũng có thể khỏi. Để phòng bệnh, ta nên định kỳ vệ sinh sát trùng, tẩy uế chuồng trại và xung quanh 1 – 2 lần/tháng.

* Bệnh đường ruột. Thường do khẩu phần thức ăn cung cấp không đầy đủ thành phần và giá trị dinh dưỡng nên dúi có thể bị tiêu chảy, trong trường hợp đó, ta có thể dùng thuốc điều trị tiêu chảy hoặc bổ sung thêm thức ăn, nước uống đắng, chát như ổi xanh, cà rốt, rễ cau, rễ dừa… Để phòng bệnh tiêu chảy, không nên sử dụng các loại thức ăn hôi thối, ẩm mốc, khẩu phần thức ăn phải phong phú và đa dạng.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc có trang trại của anh Dương Văn Phương -Thôn Lâm Xuyên – Tam Hồng – Yên Lạc – Vĩnh Phúc đang nuôi gần 100 đôi dúi sinh sản. Trang trại của anh sẵn sàng đón tiếp bà con nông dân đến tham quan học tập và trao đổi kinh nghiệm nuôi  dúi cho hiệu quả kinh tế cao và cung cấp con giống chất lượng tốt cho bà con nông dân trong và ngoài tỉnh.

Ở Việt Nam có 4 loài dúi:

*Dúi má đào – Rhizomys sumatrensis (còn gọi là dúi má đỏ hay má vàng): có thể đạt 3 kg. Lông má hanh đỏ. Thức ăn gồm rễ các loài cây thuộc họ cỏ Poaceae và một số loài cây thuộc họ ngũ gia bì Araliaceae.

*Dúi mốc lớn – Rhizomys pruinosus: nặng 0,5 – 0,8 kg, dài 25 – 35 cm. Bộ lông thô màu mốc đốm trắng. Dúi mốc sống ở đồi thấp, trên sườn núi đất thoai thoải có nhiều loài thực vật tre, trúc. Sống theo gia đình 3 đến 5 con trong hang tự đào và hầu như không lên khỏi hang. Hang Dúi dài, nhiều ngách. Mọi hoạt động đều diễn ra trong hang.

*Dúi mốc nhỏ – Rhizomys sinensis

*Dúi nâu – Cannomys badius

KỸ THUẬT CHĂN NUÔI DÚI SINH SẢN
I. Phân loại dúi

– Dúi đực bộ phận sinh dục có 2 hòn dái như dái chó, không có vú
– Dúi cái có hai hàng vú ở hai bên sườn như hai hàng vú lợn.
– Để phân biệt dúi cái hay đực bằng cách có hai hàng vú là cái không có vú là dúi đực

II. Dúi đực
Thường chọn con khỏe mạnh, tương đương dúi cái hoặc to hơn càng tốt. 1 dúi đực có thể phối giống 4-5 dúi cái

III. Dúi cái: 
1) Từ khi đẻ ra cho tới khi dúi cái đẻ được là 8 tháng. Khoảng 6 tháng là dúi cái động dục. Nếu nuôi sinh sản trọng lượng khoảng 0,5-06 kg dúi đã đẻ
2) Từ ngày phối giống thành công đến ngày đẻ là 45 ngày (mang thai 45 ngày)
3) Dúi con mới đẻ ra có màu đỏ, không có lông, Không mở mắt, đủ 14 ngày thì dúi mở mắt và mọc lông, được 20 ngày là dúi con ăn được vật cứng như mía và tre, đủ 45 ngày thì có thể tách con khỏi mẹ (nếu cứ để thì dúi mẹ nuôi con 3 đến 4 tháng)

– Khi đẻ ra dúi con thường kêu chí chí, khi bú mẹ thường nằm ngửa lên bú mẹ, 4 chân chới với lên trên, kêu chi chí.
– Trường hợp dúi mẹ đẻ trong tổ đẻ không có rác hoặc rơm làm tổ thì ta bổ xung rác mềm (vò ra cho mềm) bỏ vào trong tổ dúi mẹ dùng rác đó bệ tổ nuôi con
4) Thời kỳ động dục
– Từ lúc đẻ ra đến khi dúi cái động dục là 6 tháng
– Dúi cái động dục có biểu hiện ăn ít, sục sạo tìm đực, bộ phận sinh dục có màu hồng
– Nếu bắt bỏ sang ô con đực dúi cái phát ra tiếng gọi đực đặc trưng, dúi cái động dục thường chủ động tiến lên phía trước dúi đực nùi đít vào trước mặt dúi đực

Chú ý: 
Cách ghép đôi: Thả dúi cái vào ô dúi đực
Khi thả ghép đôi thả dúi cái từ từ ở góc xa với dúi đực để tránh cắn nhau. Đồng thời quan sát dúi không cắn nhau thi để cắn nhau thì thay con khác
– Giao phối: Dúi đực và dúi cái giao phối liên tục cường độ từ 1,5 đến 2 phút lại một lần giao phối. Khi giao phối dúi cái thường cong đuôi lên. Khi giao phối xong cả 2 con đều cúi xuống liếm bộ phận sinh dục thì pha giao phối đó có kết quả, còn nếu chỉ có con đực cúi xuống niếm bộ phận sinh dục thì pha giao phối đó không có kết quả.
– Đến ngày thứ 2 hoặc thứ 3 khi đã giao phối thành công thì tách dúi cái lên ô tổ đẻ, để dúi đực nghỉ ngơi 7 đến 10 ngày tiếp tục cho giao phối dúi cái khác
5) Trường hợp không biết dúi cái động dục vào ngày nào thì có thể bắt dúi cái lần lượt luân chuyển bỏ vào ô dúi đực con nào động dục thì nó tự cặp luôn với dúi đực, con nào không động dục, dúi đực đòi nhẩy là dúi cái cắn dúi đực luôn. (Thường xuyên thay đổi dúi cái với dúi đực để có sự mới lạ)
6) Nên làm 1 ô phối giống to để dúi đực ở ô đó. Những dúi cái thì nuôi trong tổ đẻ, khi động dục thì đưa vào ô dúi đực phối giống. Phối giống thành công 3 ngày sau đưa dúi cái lên tổ đẻ
7) Những biểu hiện sau khi dúi cái đã được giao phối thành công đó là: Sau 2 đến 3 ngày sau khi phối giống thành công nếu dúi đực còn đòi giao phối là lập tức dúi cái đẩy dúi đực ra và quay lại cắn dúi đực

* Khi dúi mẹ nuôi con không nên bắt dúi hoặc xem dúi đẻ.

con dúi
con cúi
nuôi dúi
nuôi cúi