Kiến Thức Nghề Nông

Bệnh đốm trắng trên cây thanh long

Những năm gần đây bệnh đốm trắng gây hại trên cây thanh long và lây lan rất nhanh. Bệnh xuất hiện khá lâu ở một số nước châu Á như Trung Quốc, Đài Loan, Malaysia. Tại Việt Nam, bệnh đốm trắng xuất hiện rải rác vào năm 2008 ở Bình Thuận với diện tích và tỷ lệ nhiễm rất ít.

Đến đầu mùa mưa năm 2012 bệnh lây lan mạnh, với diện tích gần 1.000 ha, tỷ lệ nhiễm nặng từ 10% trở lên chiếm trên 80% và bệnh đã có mặt ở khắp các vùng trồng thanh long tập trung của Việt Nam như Bình Thuận, Tiền Giang và Long An, đến tháng 6/2013 diện tích nhiễm bệnh đốm trắng đã lên đến gần 3.000 ha, tỷ lệ gây hại từ 20-50%.

Tại Cà Mau có nhiều nông dân đang quan tâm đến bệnh này. Để giúp nông dân nhận biết đúng bệnh và phòng trị kịp thời, chúng tôi xin nêu triệu chứng và các biện pháp phòng trị bệnh đốm trắng trên cây thanh long như sau:

1. Triệu chứng gây hại

Vết bệnh ban đầu là những đốm tròn nhỏ màu trắng, hơi lõm, về sau chuyển sang màu vàng cam và khi bệnh phát triển nặng đốm bệnh trở thành vết loét có màu nâu, hơi gờ lên và gây ảnh hưởng nặng đến sinh trưởng của cây, năng suất và giá trị thương phẩm của trái.

Bệnh thường gây hại trên bẹ non, nụ bông, trái non và giai đoạn chuẩn bị thu hoạch. Trong dân gian bà con nông dân còn gọi là bệnh đốm tắc kè, bệnh ma… do đặc điểm hình dạng, màu sắc và giai đoạn phát triển của vết bệnh.

2. Tác nhân gây bệnh

Theo Viện Nghiên cứu cây ăn quả Miền Nam, năm 2011, bệnh do nấm Neoscytalidium dimidiatum gây ra. Bệnh chủ yếu xuất hiện và tấn công mạnh vào mùa mưa, nhiệt độ thích hợp cho nấm phát triển là từ 20-300C. Ẩm độ càng cao càng tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh tấn công và lây lan mạnh. Bệnh lây theo gió và nguồn nước nhiễm bệnh.

Qua theo dõi thấy bệnh hại nặng ở những vườn có mực thuỷ cấp cao, những vườn vệ sinh kém, rậm rạp và bị che mát nhiều, vườn sử dụng nhiều phân đạm hay bón phân chuồng chưa ủ hoai, vườn sử dụng nhiều chất kích thích tăng trưởng hay vườn bón thiếu trung vi lượng đều có tỷ lệ bệnh cao hơn bình thường và khi có bệnh thì khó phòng trị hơn.

3. Biện pháp quản lý

– Vệ sinh sạch cỏ dại, tỉa cành cho vườn và trụ thanh long thông thoáng.

– Thường xuyên kiểm tra vườn cây nếu vườn gần với vườn đã bị bệnh.

– Không tưới nước lên tán cây và không tưới vào chiều tối.

– Cắt bỏ thu gom hết các cành lá, quả bị bệnh mang ra ngoài chôn tiêu huỷ.

– Bón cân đối phân NPK (nên sử dụng NPK+Ca, Mg, S)

– Không tưới nước bị ô nhiễm (nước thải sinh hoạt, chăn nuôi, tuyệt đối không được bỏ cành, trái bị bệnh xuống nguồn nước tưới).

– Không được lấy giống từ những khu vực bị bệnh hoặc không có nguồn gốc rõ ràng.

– Khi cây ra đọt non có thể phun ngừa luân phiên các loại thuốc BVTV có chứa hoạt chất Propiconazole, Trifloxystrobin, Iprodione, Mancozeb 7-10 ngày/lần (tuỳ vào điều kiện mưa bão).

– Khi phát hiện cành, trái bị bệnh phải tiêu huỷ ngay để tránh lây lan, và phun một trong các loại thuốc trị bệnh phổ rộng như: Benomil, Cario top 600 WDG… Nếu áp lực bệnh cao có thể phun định kỳ 5-7 ngày/lần, khi phun thuốc phải bảo đảm thời gian cách ly.

Hướng mới điều trị bệnh đốm trắng (đốm nâu) cây thanh long

Bệnh đốm trắng trên cây thanh long

Phòng Trị Bệnh Đốm Trắng trên Thanh Long – Kinh Nghiệm ở Tiền Giang

VƯỜN BỆNH HỒI SINH

Những ngày này xuống Châu Thành – Long An và Chợ Gạo – Tiền Giang, các chủ vườn đều hớn hở vì thanh long đang được giá. Anh Trần Văn Khanh ở ấp Long Trường, xã Long Trì (Châu Thành, Long An) cộng nhẩm từ đầu năm đến nay, và tính luôn cả lứa thanh long ruột đỏ (vườn anh trồng 50% thanh long ruột trắng, 50% ruột đỏ) mà anh vừa cắt giá 60.000 đ/kg với lái thì vườn thanh long 1.000 trụ năm 2013 đem về lợi nhuận 500 triệu.

Người nhiều thì 1 nghìn hay trên 1 nghìn trụ như anh Khanh, anh Mười Tỏ, nhà ít thì cũng năm sáu trăm, như vườn anh Nguyễn Hùng Dũng, Võ Hoàng Diệu, anh Hai Bé, ai cũng vui và càng vui nếu khách có thời gian nán lại cùng chủ vườn “zô zô” vài thùng Sài Gòn Special.

Không tin được thời thế lại đổi xoay như vậy, mới 5 tháng trước, cũng những gương mặt này, nhưng lúc ấy còn rất hoang mang, thất thần bởi thứ “bệnh lạ chưa có tên trong y văn”, thứ “bệnh phong chưa có thuốc trị”.

Thậm chí, họ còn nẫu ruột hơn, bởi từ năm 2009, khi những ổ dịch đầu tiên được phát hiện ở Bình Thuận thì một số nhà chuyên môn nhận định trên báo chí rằng: “Đây là bệnh do sinh lý, do thâm canh kém và chong đèn quá mức”.

Thôi kệ. Đấy là lời nói của các cán bộ, nhưng với những nông dân thì chừng ấy trụ thanh long là chừng ấy nguồn sống nên họ đã cố vận dụng tất cả tài lực và kinh nghiệm của mình ra để chống đỡ. Thôi thì, hàng hiệu từ những hãng lớn, hàng nhái của những công ty có ruột Tàu rẻ tiền… và cả rừng phân bón lá…

Thậm chí hôm nay đi thăm vườn thì hãy còn thấy nhiều cành thanh long còn nguyên những mảng vôi bám vào do khi bí, họ dùng cả vôi bột phủ lên vườn mong vệ sinh vườn được sạch sẽ.

“Không sợ nữa”, ông Võ Văn Bé, ấp Cầu Ông Bụi, xã An Lục Long “vinh râu”. Ông Bé là người đầu tiên thiết kế nên hệ thống lưới điện và bơm tưới cho thanh long hiện đại nhất. Với vườn khác thì mỗi khi tắt mở hệ thống đèn hay hệ thống bơm tưới phải đóng mở hệ thống cầu dao bằng tay, còn ông Bé thì cho dù đang ở Sài Gòn hay Hà Nội ông vẫn có thể điều khiển được vì thông qua điện thoại di động. Ông Bé tỉnh bơ: “Mấy tháng đầu thì mất ăn mất ngủ thiệt nhưng từ khi gặp được các anh bên Điền Trang thì cứ việc ăn no ngủ kỹ”.

GIẢI PHÁP MỚI

Thạc sỹ Nguyễn Mỹ Phi Long, người phụ trách kỹ thuật của công ty Điền Trang cho biết: Điền Trang đã phân lập và nhân nuôi thành công bào tử của nấm gây nên “BỆNH LẠ” hay còn được gọi là bệnh đốm trắng, đốm nâu, bệnh tắc kè, bệnh ung thư như dân gian từng gọi.

Mặc dù chưa thể khẳng định 100% nhưng có thể chắc chắn đến 90% rằng đấy là nấm Neoscytalidium dimiditatum. Nấm bệnh này không mới nhưng là mới khi nó gây hại nặng trên cây thanh long. Các báo cáo khoa học về bệnh hại trên cây thanh long của cả trong và ngoài nước đến hiện nay vẫn chưa ghi tên nấm Neoscytalidium dimiditatum. Neoscytalidium dimiditatum chẳng những có mặt trên thân, cành, lá, hoa, quả thực vật mà hiện diện cả trong đất.

Trong quá trình nuôi cây bào tử nấm bệnh, nhóm nghiên cứu còn phát hiện ra một loài trực khuẩn (Bacillus Subtilis) có khả năng kiềm chế quá trình phát triển của nấm này. Công ty Điền trang nhanh chóng đưa ra ứng dụng tại Long Trì, An Lục Long và Dương Xuân Hội – Châu Thành – Long An đã thu được nhiều kết quả rất khả quan.

Qua thực tế thành công của nhiều nhà vườn tại Long An, Tiền Giang, Công ty Điền Trang cùng nhà vườn trồng thanh long đã đúc kết và đưa ra được biện pháp khắc phục và phòng ngừa bệnh đốm trắng (đốm nâu) theo phương châm quản lý dịch hại tổng hợp gồm 03 bước. Biện pháp này bước đầu đã mang lại hiệu quả tích cực và khả quan đáng ghi nhận:

Bước 1:

Vệ sinh vườn, tạo thông thoáng cho vườn: Cắt tỉa cành bệnh, trái bệnh, thu gom tập trung lại một chổ, đào hố, dùng vôi để xử lý. Không vứt cành bệnh, trái bệnh xuống mương, rạch hoặc trong vườn vì sẽ tạo điều kiện cho bệnh lây lan nhanh.

Quản lý chặt nguồn nước: đánh rảnh thoát nước, không để ứ đọng nước trên liếp vườn.

Bước 2:

Bón vôi xung quanh gốc cây, 1 – 2 kg/trụ để nâng độ pH lên (nên nâng tối thiểu phải đạt 4,5); không nên rải lên cây.

Đồng thời, phun các loại thuốc trừ nấm phổ rộng (nên sử dụng kết hợp 2 loại thuốc có hoạt chất Hexaconazole, Carbendazim theo tỉ lệ 1:1), phun kỹ và đều khắp tán cây, chú ý phun đẫm ngay đỉnh trụ. Phun định kỳ 5 – 7 ngày/lần, phun lặp lại 2 – 3 lần.

Lưu ý: Trong thời gian cây bị bệnh, hạn chế sử dụng phân hóa học có hàm lượng đạm cao; không sử dụng phân chuồng tươi (phân gà, heo, bò,…) chưa ủ mà dùng phân hữu cơ chế biến công nghiệp như TRIMIX-N1 hoặc TRICHOMIX-DT.

Bước 3: Sau khi thực hiện xong bước 2 được 7 ngày.

Phun men vi sinh siêu đậm đặc TRICHOMIX-DT chuyên dùng cho thanh long (nhãn hiệu 02 trái thanh long) trên khắp tán cây, gốc cây và đỉnh trụ (liều dùng 01 gói 500 gr/100 lit nước), phun liên tục 5 – 7 ngày/lần. Chú ý phun lặp lại sau khi mưa. Khi cây đã hết bệnh phun và tưới gốc định kỳ 10 – 15 ngày/lần.

Trong trường hợp lấy trái thì phải phun men TRICHOMIX- DT trực tiếp vào nụ và trái 4 lần, lần 1 ở giai đoạn nụ 10 – 15 ngày tuổi, lần 2 khi rứt râu (bẻ hoa) và lần 3, lần 4 trong giai đoạn nuôi trái, cách nhau 7 – 10 ngày/lần.

Bón phân chuồng đã ủ hoai bằng nấm Trichoderma (3 – 5 kg/trụ) hoặc phân hữu cơ TRICHOMIX-DT, TRIMIX-N1 (50 kg/bao, liều bón: 1 – 2 kg/gốc), bón xung quanh gốc và nên tủ cỏ mục, rơm hoặc lấp đất ở gốc để giữ ẩm, bón 2 – 3 lần liên tục cách nhau 20 – 30 ngày/lần.

Lưu ý: Nếu vườn cây không bị nhiễm bệnh bà con chỉ áp dụng bước 3.

Khi phát hiện vườn cây thanh long có dấu hiệu nhiễm nấm bệnh bà con nên áp dụng biện pháp sau đây để khắc phục và tránh lây lan:

Bước 1:

–         Vệ sinh vườn, tạo thông thoáng cho vườn: cắt tỉa cành bệnh, trái bệnh, thu gom tập trung lại một chổ, đào hố, dùng vôi để xử lý. (Không vứt xuống mương, rạch hoặc trong vườn vì sẽ tạo điều kiện cho bệnh lây lan nhanh khó trị).

–         Quản lý chặt nguồn nước: đánh rảnh thoát nước, không cho ứ đọng trên liếp vườn.

Bước 2:

–         Rãi vôi xung quanh gốc để khử mầm bệnh: 400-500 kg/ha (không rãi lên cây).

–         Sau đó, phun các loại thuốc trừ nấm phổ rộng trước khi áp dụng biện pháp sinh học bên dưới 5-7 ngày).

Lưu ý: Trong thời gian cây bị bệnh, hạn chế sử dụng phân hóa học có hàm lượng đạm cao và phân gà tươi. Tăng cường bón phân kali giúp cây kháng bệnh tốt.

Bước 3: Sau khi thực hiện bước 2 được 07 ngày

–         Bón phân hữu cơ vi sinh TRICHOMIX-DT hoặc phân hữu cơ sinh học TRIMIX-N1 (50 kg/bao, liều bón: 1-2 kg/gốc), bón xung quanh gốc và nên tủ cỏ mục, rơm hoặc lấp đất ở gốc để giữ ẩm, bón 2-3 lầnliên tục cách nhau 15-20 ngày.

–         Phun men vi sinh siêu đậm đặc TRICHOMIX-DT (liều phun 01 gói 500g/100 lít nước/100 trụ) trên khắp tán cây, thân cây và gốc cây, phun liên tục 4-5 ngày/lần.

Lưu ý: Nếu vườn cây không bị nhiễm bệnh bà con chỉ áp dụng bước 3.